Chỉ còn vài ngày nữa, bắt đầu từ 1/1/2010 Quyết định 1315/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc cấm hút thuốc lá tại nơi công cộng như lớp học, nhà trẻ, cơ sở y tế, thư viện, rạp chiếu phim, nhà hát, nhà văn hóa, vũ trường, bến xe, bến cảng, khu sản xuất và nơi làm việc trong nhà, phương tiện giao thông công cộng... sẽ có hiệu lực trên toàn quốc. Đó là một quyết định đúng đắn.
Dư luận mong toàn dân cùng thực hiện Quyết định của Chính phủ như từng thực hiện Quyết định bắt buộc đội mũ bảo hiểm (MBH) đối với người điều khiển xe máy trên đường. Nếu như việc đội MBH khi đi xe máy là để bảo vệ tính mạng người tham gia giao thông, hạn chế những rủi ro khi tai nạn xảy ra thì việc cấm hút thuốc lá nơi công cộng ngoài việc bảo vệ sức khỏe người hút thuốc còn có ý nghĩa lớn hơn là bảo vệ sức khỏe cộng đồng, cho cả những người không hút thuốc nhưng bị ảnh hưởng sức khỏe từ khói thuốc. Lệnh cấm này còn mang ý nghĩa nhân văn khi mà hạn chế được thói quen, sở thích người này làm ảnh hưởng đến người khác trên tinh thần mình vì mọi người. Dư luận đồng tình và hoan nghênh là vì vậy.
Tuy nhiên , để thực hiện tốt QĐ 1315 chúng ta cần lường trước những khó khăn để có những biện pháp hữu hiệu nhằm biến đổi một thói quen xấu của một bộ phận dân chúng thành một thói quen tốt, thành nét văn minh trong xã hội như thói quen đội mũ bảo hiểm khi đi xe máy hiện nay. Nếu như người vi phạm không đội MBH chỉ xuất hiện trên các tuyến đường giao thông thì người vi phạm hút thuốc nơi công cộng lại có trên diện rộng, rất rộng. Thẩm quyền xử phạt người hút thuốc lá nơi công cộng là thanh tra, UBND các cấp lại không có mặt thường xuyên tại nơi công cộng để có thể làm quyết liệt như việc xử phạt không đội MBH. Khác với CSGT phát hiện khá đủ những ai không đội MBH còn cơ quan chức năng các cấp và chính quyền địa phương làm sao có đủ người để xuất hiện tại lớp học, nhà trẻ, cơ sở y tế, thư viện, rạp chiếu phim, nhà hát, nhà văn hóa, vũ trường, bến xe, bến cảng, khu sản xuất và nơi làm việc trong nhà, nơi có nguy cơ cháy nổ cao, phương tiện giao thông công cộng. Và thế là việc xử phạt hành vi không đội MBH là triệt để thì việc xử phạt hành vi hút thuốc lá nơi công cộng chỉ có tính xác xuất.
Thuốc lá rất có hại cho sức khỏe
Nêu chuyện "lường trước" như trên không phải để bàn lùi mà cần có cơ chế thích hợp để việc cấm hút thuốc nơi công cộng được thực thi một cách triệt để, để sau này việc không hút thuốc nơi công cộng trở thành thói quen, nằm trong tiềm thức người dân và chuyện hút thuốc nơi công cộng trở thành lạ lẫm trong xã hội.
Vấn đề không phải là mức phạt bao nhiêu mà là những người vi phạm có bị xử phạt triệt để không. Thiết nghĩ lực lượng xử phạt nên rộng hơn. Cơ quan chức năng chịu trách nhiệm cấp biên lai xử phạt thống nhất trên cả nước và chủ thể "nơi công cộng" như trường học, nhà trẻ, bệnh viện, bến xe, lái xe... cũng có quyền phạt và cấp biên lai phạt cho người vi phạm. Người vi phạm không thực hiện sẽ bị mời ra khỏi nơi công cộng hoặc cần thiết sẽ có sự tham gia của cơ quan công an gần nhất với mức phạt tăng lên nhiều lần. Thậm chí thủ trưởng cơ quan cũng có thể "xé vé phạt" nhân viên của mình.
Xem ra việc tuyên truyền giáo dục là cần thiết nhưng bên cạnh đó cũng phải gõ vào túi tiền người vi phạm để họ nhớ như đã làm với chuyện MBH xe máy. Trong trường hợp này "biên lai phạt" nên "đồng hạng" hoặc 50 ngàn đồng, hoặc 100 ngàn đồng và thanh tra nên quy định cụ thể từng mức độ vi phạm sẽ bị phạt theo mấy biên lai! Những cơ quan tổ chức nhận biên lai phạt để phạt người vi phạm hẳn sẽ tích cực hơn trong việc ngăn chặn người hút thuốc lá nơi công cộng, cùng lực lượng thanh tra và UBND các cấp (như quy định) khắc phục tình trạng "lực lượng mỏng" và tạo được hiệu quả trong việc thực hiện QĐ 1315 của Chính phủ. Cạnh đó, khi nhiều lực lượng tham gia phạt cũng có tác dụng giáo dục tuyên truyền rộng khắp việc không hút thuốc lá nơi công cộng trong xã hội.
